adverb حَتّیَ / hattâ

حتی خانواده خودم.

hattâ xânevâde-ye xodam.

Even my own family…

این دوستم خوبه یا خوب نیست حتی این غذا رو بخورم یا نخورم؟

in dustam xobe yâ xob nist hattâ in ğazâ ro bexoram yâ naxoram؟

بهترین راه آموزش این از طریق حتی غیر مستقیم،

behtarin râh-e âmuzeš-e in az tariq-e hattâ ğeyre mostaqim،

ولی خیلی وقتا حتی خود من دیدم شخصی که از پسر من نگهداری میکرد،

vali xeyli vaqta hattâ xod-e man didam šaxsi ke az pesar-e man negahdâri mikard،

خیلی هاشون حتی حاضر نیستن نگاه کنن.

xeyli hešun hattâ hâzer nistan negâh konan.

حتی تا بعد از این که سن بلوغش به قول معروف اون مرحله رو کامل کرده باشه.

hattâ tâ ba'd az in ke sen-e boluğeš be qowle ma'ruf un marhale ro kâmel karde bâše.

ولی در عمل حتی نمی تونست به ترکیب اصلی برسه

vali dar amal hattâ nemi tunest be tarkib-e asli berese

but in reality, he couldn't even make it to the starting line-up.

تا با این حلقه ی مرموز، که کلی از آرزوها و حتی عمر و سرمایه ی ما رو به باد میده آشنا بشید

tâ bâ in halqe -e marmuz، ke koli az ârezuhâ va hattâ omr va sarmâye -e mâ ro be bâd mide âšnâ bešid

to learn about this mysterious link that wastes so many of our dreams and even life and money,

و حتی اگه شما کاری داشته باشید می تونن اون دوستا رو به شما معرفی کنن.

va hattâ age šomâ kâri dâšte bâšid mi tunan un dusta ro be šomâ mo'arrefi konan.

and even if you want to do something, they can introduce you to those friends.

دو تا خط موازی به هم نمیرسن حتی اگه دیوونه هم باشن.

do tâ xat-e muazi be ham nemiresan hattâ age divune ham bâšan.

100 یا 120 سال پیش، زنا حتی اجازه نداشتن ریاضی یاد بگیرن.

____ yâ ____ sâl-e piš، zana hattâ ejâze nadâštan riyâzi yâd begiran.

ایستگاه اتوبوس کوچک در روستای من پر از مردم و اتوبوس های زیاد بود. حتی روی زمین چیزهای زیادتری بود که باید بار زده می شد. شوفرها اسم مقصد اتوبوس ها را جار می زدند.

istgâh-e otubus-e kučak dar rustâ-ye man por az mardom va otubus hâ-ye ziyâd bud. hattâ ru-ye zamin čizhâ-ye ziyâdtari bud ke bâyad bâr zade mi šad. šuferhâ esm-e maqsad-e otubus hâ râ jâr mi zadand.

The small bus stop in my village was busy with people and overloaded buses. On the ground were even more things to load. Touts were shouting the names where their buses were going.

زندگی در خیابان سخت بود و بیشتر پسرها روزانه برای به دست اوردن غذا تلاش می کردند. بعضی مواقع بازداشت می شدند، بعضی مواقع کتک می خوردند. وقتی مریض بودند، کسی نبود که به انها کمک کند. ان گروه به پول کمی که از گدایی، و فروش پلاستیک ها و دیگر مواد بازیافتی، به دست می اوردند، وابسته بودند. زندگی حتی سخت تر می شد زمانی که گروه های رقیب برای به دست اوردن کنترل شهر با هم می جنگیدند.

zendegi dar xiyâbân saxt bud va bištar-e pesarhâ ruzane barâye be dast âvordan-e ğazâ talâš mi kardand. ba'zi mavâqe' bâzdâšt mi šodand، ba'zi mavâqe' kotak mi xordand. vaqti mariz budand، kasi nabud ke be ânhâ komak konad. ân goruh be pul-e kami ke az gedâyi، va foruš-e pelâstik hâ va digar mavâd-e bâziyâfti، be dast mi yâvordand، vâbaste budand. zendegi hattâ saxt tar mi šod zamâni ke goruh hâ-ye raqib barâye be dast âvordan-e kontrol-e šahr bâ ham mi jangidand.

Street life was difficult and most of the boys struggled daily just to get food. Sometimes they were arrested, sometimes they were beaten. When they were sick, there was no one to help. The group depended on the little money they got from begging, and from selling plastics and other recycling. Life was even more difficult because of fights with rival groups who wanted control of parts of the city.

ولی حتی صفحه اول رو هم باز نمی‌کنه

vali hattâ safhe-ye aval ro ham bâz nemikone

But it doesn’t even open the first page

چند ماه آخر که ساری بودم حتی گوگل هم فیلتر می‌شد چه برسه به فیسبوک

čand mâh-e âxar ke sâri budam hattâ gugel ham filter mišod če berese be feysbuk

The last few months that I was in Sari, even Google would become blocked, let alone Facebook.

حتی گوگل؟

hattâ gugel؟

Even Google?

متأسفانه گلناز حتی خوندن و نوشتن فارسی هم بلد نیست

motoasefâne golnâz hattâ xondan va neveštan fârsi ham balada nist

Unfortunately, Golnaz doesn’t even know how to read and write in Farsi.

حتی اون موقع نمی تونستم فکر کنم!

hattâ un mowqe' nemi tunestam fekr konam!

I couldn’t even think then!

خواهر ووزی چند لحظه فکر کرد و سپس گفت،" ووزی، برادرم، ان هدیه ها برایم اهمیتی ندارد. حتی کیک هم برایم اهمیتی ندارد! ما همه با هم اینجا هستیم و من خوشحالم. حالا برو لباس های زیبایت را بپوش و بیا این روز را جشن بگیریم!" و ووزی همان کار را انجام داد.

xâhar-e vuzi čand lahze fekr kard va sepas goft،" vuzi، barâdaram، ân hediye hâ ____ ahammiyyati nadârad. hattâ keyk ham ____ ahammiyyati nadârad! mâ hame bâ ham injâ hastim va man xošhâlam. hâlâ beru lebâs hâ-ye zibâyet râ bepuš va biyâ in ruz râ jašn begirim!" va vuzi hamân kâr râ anjâm dâd.

Vusi's sister thought for a while, then she said, "Vusi my brother, I don't really care about gifts. I don't even care about the cake! We are all here together, I am happy. Now put on your smart clothes and let's celebrate this day!" And so that's what Vusi did.

حتی اگه خرابکاری میکنی راستشو بگی، بیشتر دوست دارن تا اینکه یه چیز دروغ و بشنون

hattâ age xarâbkâri mikoni râstešo begi، bištar dust dâran tâ inke ye čiz-e doruğ o bešenuan

Even if you mess up, tell the truth. They like it better than to hear a lie.

جای دیگران هم حتی انتخاب بکنه

jâ-ye digarân ham hattâ entexâb bekone

and even choose for others

مثلا حتی میگیم یه تیپ هشت حتی اگر کم سواد هم باشه

masalan hattâ migim ye tip-e hašt hattâ agar kam savâd ham bâše

For example, we say that even if a type 8 is uneducated,

مثلا حتی میگیم یه تیپ هشت حتی اگر کم سواد هم باشه

masalan hattâ migim ye tip-e hašt hattâ agar kam savâd ham bâše

For example, we say that even if a type 8 is uneducated,

اینا خیلی رک اند و راحت و به صراحت نظرشونو درمورد دیگران حتی تو صورتشون میگن

ina xeyli rok and va râhat va be serâhat nazarešuno dar mured-e digarân hattâ tu suratešun migan

They are very frank, and they give their opinion about others easily and clearly, even to their faces.

حتی ممکنه درمورد یه شخص سوم عصبانی شده باشن

hattâ momkene dar mured-e ye šaxs-e sevvom asabâni šode bâšan

They might have even gotten angry about a third person,

به همین دلیل، حتی امروز، سگ به سمت ماشین دوید تا دزدکی به داخل ماشین نگاه کند و راننده ای که به او پول بدهکار بود را پیدا کند.

be hamin dalil، hattâ emruz، sag be samt-e mâšin david tâ dozdaki be dâxel-e mâšin negâh konad va rânande i ke be u pul bedehkâr bud râ peydâ konad.

That is why, even today, Dog runs towards a car to peep inside and find the driver who owes him his change.

نه. من معمولا این فکرا رو فقط خودم با خودم داشتم؛ یعنی حتی مثلا به پدرم یا مادرمم نمی‌گفتم.

na. man ma'mulan in fekra ro faqat xodam bâ xodam dâštam؛ ya'ni hattâ masalan be pedaram yâ mâdaramam nemigoftam.

No. I usually had these thoughts by myself. I didn't even tell my parents.

می‌دونی؟ کمک کنی با استفاده از تجربیاتت. چی می‌گی بهشون؟ به اون فرد و حتی اون دانش آموزانی که درواقع همکلاسی اون فرد هستند.

miduni؟ komak koni bâ estefâde az tajrobiyâtet. či migi behešun؟ be un fard va hattâ un dâneš âmuzani ke dar vâqe' hamkelâsi-ye un fard hastand.

You know? to help them using your experiences, what would you say to them? to that person and even the student who's their classmate.

بالاخره، پدر من تصمیم گرفت که من رو به امریکا بفرسته به امید اینکه من اینجا زندگی بهتری خواهم داشت. حتی، اگر شرایط از لحاظ بینایی برای من بدتر بشه که واقعا این اتفاق افتاد.

belâxare، pedar-e man tasmim gereft ____ man ro be âmrikâ befrste be omid-e inke man injâ zendegi-ye behtari xâham dâšt. hattâ، agar šarâyt az lahâze binâyi barâye man badtar beše ke vâqe'an in ettefâq oftâd.

my father finally decided to send me to America, in the hopes that I would have a better life here, even if my eyesight situation would get worse, which it did.

که درحقیقت بچه ها یاد بگیرن که با همکلاسیشون که حالا یک مشکل خاص فیزیکی داره چه جوری کنار بیان و چجوری حتی کمکش کنن.

ke darhaqiqat bačče hâ yâd begiran ke bâ hamkelâsiešun ke hâlâ yek moškel-e xâs-e fiziki dâre če juri kenâr biyâan va čejuri hattâ komakeš konan.

so that children would learn how to deal with and help their classmates who have certain physical disabilities.

تا جایی که، حتی من برای 6 ماه نابینا شدم

tâ jâyi ke، hattâ man barâye ____ mâh nâbinâ šodam

so much that I was blind for six months.

که حتی ماستنگ جی تی

ke hattâ mâstang ji ti

which even the Mustang GT,

از همه جذابتر اینکه، حتی وقتی برق بره، سرما رو بیشتر نگه می‌داره.

az hame jazzâbtar inke، hattâ vaqti barq bere، sarmâ ro bištar negah mi‌dâre.

The most interesting part is that, even when the electricity goes out, it keeps it cold for longer.

حتی خیلی کارایی که بقیه پیرمرد ها انجام نمیدن رو انجام میده.

hattâ xeyli kârayi ke baqiye-ye piremard hâ anjâm nemidan ro anjâm mide.

He even does a lot of other things that other old men don’t.

حتی برای اینکه مثلا لباس بپوشم یا صورتمو تو آینه ببینم حالا یا موهامو شونه کنم دچار مشکل شدم.

hattâ barâye inke masalan lebâs bepušam yâ suratamo tu âiene bebinam hâlâ yâ muhamo šune konam dočâr-e moškel šodam.

I had problem dressing myself or seeing my face in the mirror or combing my hair.

و اینکه حتی بخوام قبول کنم به عنوان یک آدم کم‌بینا و زندگیم رو بخوام ادامه بدم،

va inke hattâ bexam qabul konam be onvâne-ye yek âdam-e kambinâ va zendegiyam ro bexam edâme bedam،

and just accepting to continue life as a vision-impaired person

بعد از این اتفاق و وقتی من با سیلوی دوست شدم و رابطمون بسیار خوب جلو رفت تا حتی تا همین امروز؛

ba'd az in ettefâq va vaqti man bâ silvi dust šodam va râbetemun besiyâr xob jelu raft tâ hattâ tâ hamin emruz؛

after this incidence and when I became friends with Selby - and our relationship has been very good even until today -

و من خیلی دوست داشتم بیشتر بشناسمش و خیلی حرفایی رو که هیچکس حتی روانشناس هم نمی‌فهمید، سیلوی می‌فهمید در مورد من.

va man xeyli dust dâštam bištar bešenâsameš va xeyli harfayi ro ke hičkas hattâ ravânšenâs ham nemifahmid، silvi mifahmid dar mored-e man.

I wanted to get to know her more, and Selby understood a lot of the things I had to say that not even my psychologist would,

یعنی من حتی صورت خودمم دیگه نمی‌تونم ببینم.

ya'ni man hattâ surat-e xodamam dige nemitunam bebinam.

I mean, I can’t even see my own face anymore,

حتی، تا مرحله ای که بخوام وارد یکی از این مدرسه‌های training بشم که سگ مثلا مورد نیاز من رو پیدا کنن و من و سگ رو باهم train بدن،

hattâ، tâ marhale i ke bexam vâred-e yeki az in madresehâ-ye ____ bešam ke sag-e masalan murede niyâz-e man ro peydâ konan va man va sag ro bâ ham ____ bedan،

I’ve even gone to one of those dog training places so they could find a dog for me and train us both.

حتی مثلا من اینو نمی‌دونستم از تو یاد گرفتم که گفتی که: فکر می‌کردی به یه جزئیاتی دقت می‌کردی مثل مثلا حالت قلاده سگ درواقع سگایی که مخصوص افراد نابینا هستند.

hattâ masalan man ino nemidunestam az to yâd gereftam ke gofti ke: fekr mikardi be ye joz'iyati deqqat mikardi mesl-e masalan hâlat-e qallâde-ye sag-e dar vâqe' sagayi ke maxsus-e afrâd-e nâbinâ hastand.

I learned something I didn't know before. You said that you would pay attention to such details like the type of harness on the dogs blind people have.

یعنی درحقیقت، اینجوری پیش خودم فکر می‌کردم که چرا در جامعه حتی جامعه‌ای مث امریکا، من فکر می‌کنم این چیز یه چیز universal.

ya'ni darhaqiqat، injuri piš-e xodam fekr mikardam ____ čerâ dar jâme'e hattâ jâme'ei mes-e âmrikâ، man fekr mikonam in čiz ye čiz-e ____.

I mean, I thought to myself, why is this a universal thing even in a society like America?

این حتی حق انتخاب هم نداره

in hattâ haq-e entexâb ham nadâre

He doesn’t even have a choice.

رفیقام، دوستام، حتی 118 هم دیگه جواب تلفنامو نمیداد.

rafiqam، dustam، hattâ ____ ham dige javâb-e telefonamo nemidâd.

My friends and even the 118 weren’t answering my calls anymore.

حتی دیگه نوشابه هم نمیتونستم بخورم.

hattâ dige nušâbe ham nemitunestam bexoram.

I couldn’t even drink soda.

حتی پینکو هم رفت.

hattâ pinku ham raft.

Even Pinko left.